museum

foto rozenkrans - Anton van Daal

GESCHIEDENIS

Het kerkje heeft al een lange geschiedenis. De toren dateert uit het begin van de dertiende eeuw. Het huidige kerkje is van een latere datum: het is in 1764 gebouwd. Dit gebied heet Spaernwou(w) en dat betekent bos bij de rivier het Spaarne. Hier was heel vroeger een moerasbos van wilgen-, elzen- en berkenbomen. De bodem bestaat uit veen en op dat veen ligt een strandwal, die daar gekomen is in de tijd van de kustvorming in het westen van Nederland, zo'n vijfduizend jaar geleden.

MIDDELEEUWSE OORSPRONG

Rond het jaar 1000 na Christus werd het veen ontgonnen door akkerbouwers uit de omgeving van Velsen. Ze groeven slootjes, die nu nog net zo lopen als zij die hebben aangelegd. Toen ze op die manier de strandwal bereikten, stichtten ze daar naast hun boerderijtjes ook een kapel (1040). De hoofdkerk stond in Velsen en eerst mocht alleen dáár gedoopt en begraven worden.
Rond 1450, mogelijk na een brand door blikseminslag, is de kerk als een stenen kruiskerk herbouwd. Het terrein rond de kerk werd daartoe vergroot. En de muur aan de zuidkant werd afgebroken en de gracht werd gedempt. De toren werd met één verdieping verhoogd en van een stenen spits in gotische stijl voorzien. Ook zou de gotische noordingang zijn gemetseld. Het vaam* van Claes van Kieten (de legendarische reus uit Spaarnwoude) is waarschijnlijk toen aangebracht.
De toren had toen dus een gemetselde spits, zoals bijvoorbeeld ook het geval is bij de oude torens van Uitgeest en Heemskerk. Vroegere schrijvers noemden de kerktoren van Spaarnwoude een baken voor de scheepvaart op de Noordzee. Zo hoog moet die spits, volgens hen, zijn geweest. Dat komt echter nogal overdreven voor; men zal de scheepvaart op het toen nog nabijgelegen IJ bedoeld hebben.

IN PROTESTANSE HANDEN

Nadat in 1573 tijdens de belegering van Haarlem door de Spaanse troepen het kerkje in brand werd gestoken, bleven alleen de massieve toren en de kerkmuren staan. Tijdens de brand in de kerk zijn de rozenkrans van Claes van Kieten en dertien houten beeldjes uit de kerk gered door boer Dijkzeul, die naast de kerk woonde op boerderij ‘Einde Rust’. Tot 1917 zijn deze voorwerpen bij de familie Dijkzeul in bezit gebleven

DE FRANSE TIJD

In de Franse tijd (1795-1813) kwam er vrijheid van godsdienst. Katholieken en protestanten spraken af dat het kerkje protestants zou blijven. In 1844 werd de spitse toren en een verdieping van de kerktoren gesloopt. Er moest namelijk nodig gerestaureerd worden, maar het geld daarvoor ontbrak. Noodgedwongen werd de toren ingekort tot ongeveer 20 meter; de toren kreeg een laag dakje van hout en werd voorzien van dakpannen. En zo is de toren aan zijn naam gekomen: Stompe Toren. Tot 1880 werden er in het kerkje protestantse erediensten gehouden, maar daarna niet meer.

foto's (resp.): onbekend / fam. de Raaf

KUNSTENAARS

In de jaren twintiger van de vorige eeuw werd het kerkje gebruikt als atelier van kunstschilder Frans Baljon. Hij vertrok in 1932. Na de oorlog werd het kerkje betrokken door de familie De Raaf. Rond 1950 werd er een klein museum ingericht en werden er concerten gehouden. Toen het kerkje moest worden gerestaureerd, vertrok de familie De Raaf naar Heemstede. En in 1961 werd het kerkje het atelier van beeldhouwer Jan Mulder. Dat bleef het, tot dat in 1982 vertrok.

RESTAURATIE EN CULTUREEL CENTRUM

Vervolgens kwam het kerkje onder beheer van het in 1983 opgerichte Stichting Gilde van de Stompe Toren, later opgevolgd door de Stichting Vrienden van de Stompe Toren. Voortvarend namen zij de restauratie ter hand. Omdat de naam Gilde van de Stompe Toren niet aangeeft welke activiteiten er plaatsvinden, is de naam recent gewijzigd in Cultureel Centrum Stompe Toren.

Je kunt in de Stompe Toren terecht voor o.a. concerten en exposities, huwelijksceremonies, bijeenkomsten, workshops en try-outs.  Maar natuurlijk ook voor een verjaardag of jubileum .

Meer weten over de mogelijkheden? Kijk dan op de contact-pagina.